İstanbul Toplu Ulaşım Ekosistemi
Kurumsal Sürdürülebilirlik & Vatandaş Karlılığı Analizi • 2012-2025
İki Perspektif: Vatandaş Karlılığı & Kurumsal Sürdürülebilirlik
"Toplu taşıma benim için ne kadar uygun fiyatlı?"
"Sistem mali açıdan sürdürülebilir mi?"
2012'de 1,95 TL ($1.08) olan bilet, 2025'te 35,00 TL ($0.98)'ye ulaştı.
2012'de 1 bilet = $1.08, 2025'te = $0.98.
Aralık 2021'de bilet $0.33'e düştü (-%69).
Öğrenci abonmanı: $41 → $14 (-%66).
Not: Yüksek vatandaş memnuniyeti, orta düzey kurumsal sürdürülebilirlik ile dengeleniyor. Öğrenci politikası sosyal adaleti güçlendiriyor ancak mali yük oluşturuyor.
2012'den 2025'e Adım Adım Fiyat Değişimi
TL'de sürekli artış görünse de, dolar bazında 2021'e kadar sürekli düşüş yaşandı. 2021 dip noktasından sonra toparlanma süreci başladı. Öğrenci tarifesi ise 2019 indirimi sonrası kalıcı olarak %66 ucuz kaldı.
TL ve Dolar Değerlerinin Görsel Karşılaştırması
TL artarken dolar değeri nasıl eridi ve sonra toparlandı?
2012 referans alındığında dolar bazlı değişim (%).
Tam, Öğrenci ve İndirimli 2 Mavi Kart - TL'de patlama, Dolar'da düşüş.
2019 İndirimi ve Sonrası: Kalıcı Sübvansiyon
2012'den 2025'e öğrenci aylık abonmanının dolar değeri $41'dan $14'a düştü.
2012'de öğrenci ayda $41 ödüyordu. 2025'te sadece $14 ödüyor. TL'de "fiyat arttı" gibi görünse de, öğrenci reel olarak %66 daha az ödüyor. Bu devasa sübvansiyonun maliyetini kim karşılıyor? Belediye bütçesi ve dolaylı olarak tüm vatandaşlar.
TL ve Dolar Bazında Tüm Tarife Kategorileri
| Tarih | TL Ücret | $ Karşılığı | Kur | TL Değişim | $ Değişim |
|---|---|---|---|---|---|
| Haz 2012 | 1,95 TL | $1.08 | 1.80 | Referans | Referans |
| Oca 2016 | 2,30 TL | $0.76 | 3.00 | +18% | -30% |
| Ağu 2018 | 2,60 TL | $0.54 | 4.80 | +33% | -50% |
| Ara 2019 | 2,60 TL | $0.46 | 5.70 | +33% | -57% |
| Ara 2021 | 5,48 TL | $0.33 | 13.50 | +181% | -69% DİP |
| Ara 2022 | 9,90 TL | $0.53 | 18.70 | +408% | -51% |
| Tem 2024 | 20,00 TL | $0.60 | 33.00 | +926% | -44% |
| Eyl 2025 | 35,00 TL | $0.98 | 35.50 | +1694% | -9% |
TL'de %1694 artış, ama dolar'da %9 düşüş! 2021 dip noktasından (%69 kayıp) büyük toparlanma.
| Yıl | Tam Bilet ($) | Öğrenci Bilet ($) | Tam Mavi ($) | Öğrenci Mavi ($) | Öğrenci Oranı |
|---|---|---|---|---|---|
| 2012 | $1.08 | $0.61 | $86 | $41 | %48 |
| 2016 | $0.76 | $0.38 | $62 | $27 | %43 |
| 2018 | $0.54 | $0.26 | $43 | $18 | %42 |
| 2019 | $0.46 | $0.22 | $36 | $7 | %19 |
| 2021 | $0.33 | $0.20 | $32 | $6 | %18 |
| 2022 | $0.53 | $0.26 | $42 | $7 | %18 |
| 2025 | $0.98 | $0.48 | $77 | $14 | %18 |
2012'de öğrenci tam ücretin %48'ini öderken, 2019 sonrası sadece %18'ini ödüyor. Kalıcı sübvansiyon.
Vatandaş Karlılığı vs Kurumsal Sürdürülebilirlik
2012'ye göre %9 daha ucuza toplu taşıma kullanıyorsunuz. TL artışları göz korkutmasın, alım gücünüz korundu.
Öğrenciler %66 daha az ödüyor. Eğitim döneminde ulaşım yükü minimumda.
Dünya metropollerinin çoğundan daha uygun fiyatlı toplu ulaşım.
Reel gelir %9 azaldı. İşletme maliyetleri karşılanırken bütçe baskısı yaşanıyor.
Öğrenci tarifesi $27/ay sübvansiyon gerektiriyor. Bu yük vergi gelirlerinden karşılanıyor.
Yeni hatlar, araç yenileme ve altyapı için ek kaynak gerekiyor.
Fiyatlar TL'de %1694 arttı ama dolar %1872 arttı.
Vatandaş: Korkmayın, reel artış yok Kurum: Gelir enflasyonun gerisindeNe vatandaşı ezdiren ne de kurumu batıran orta yol aranıyor.
Vatandaş: Makul fiyat politikası Kurum: Kontrollü sübvansiyonÖğrenci indirimi sosyal devlet anlayışının yansıması.
Öğrenci: Eğitime erişim desteği Kurum: Toplumsal katkı maliyeti2021 krizinden çıkış: $0.33 → $0.98 (%197 artış).
Vatandaş: Hala 2012'den ucuz Kurum: 2012 dengesine yaklaşıldıVatandaşa Mesaj: TL'de gördüğünüz artışlar sizi korkutmasın. Reel alım gücünüz korundu, hatta %9 iyileşti. 2012'de 1.95 TL ödediğiniz bilet bugün ~39 TL'ye denk gelirdi. 35 TL ödüyorsunuz, yani daha ucuza biniyorsunuz.
Kuruma Mesaj: 2021 krizinden toparlanıldı ancak reel gelirler hala 2012'nin altında. Sosyal politikalar sürdürülürken altyapı yatırımları için ek finansman modelleri değerlendirilmeli.
Vatandaş İçin: 2021 krizinde bile toplu taşıma erişilebilir kaldı. Bugün 2012'ye göre %9 daha ucuza ulaşıyorsunuz.
Kurum İçin: Mali denge sağlandı ancak öğrenci sübvansiyonu ve altyapı yatırımları için ek kaynak planlaması gerekiyor.
İstanbul toplu ulaşımı vatandaş odaklı bir fiyat politikası izliyor. Bu, kullanıcı memnuniyetini artırırken kurumsal sürdürülebilirlik üzerinde baskı yaratıyor. Denge: Sosyal fayda öncelikli, kurumsal maliyetler vergi gelirleriyle destekleniyor.